Logo hmn.religionmystic.com

Kev tshawb fawb hla kab lis kev cai ntawm kev nkag siab hauv kev puas siab puas ntsws

Cov txheej txheem:

Kev tshawb fawb hla kab lis kev cai ntawm kev nkag siab hauv kev puas siab puas ntsws
Kev tshawb fawb hla kab lis kev cai ntawm kev nkag siab hauv kev puas siab puas ntsws

Video: Kev tshawb fawb hla kab lis kev cai ntawm kev nkag siab hauv kev puas siab puas ntsws

Video: Kev tshawb fawb hla kab lis kev cai ntawm kev nkag siab hauv kev puas siab puas ntsws
Video: Yuav Zoo Li Cas: Kev Ua Yooj Yim Rau Txhua Tus Neeg Tom Tej Chaw Txhaj Tshuaj Nyob Hauv MN (Hmong) 2024, Lub Xya hli ntuj
Anonim

Vim tias kev puas siab puas ntsws raws li kev qhuab qhia kev kawm tau tsim kho feem ntau hauv North America thiab Western Europe, qee cov kws kho mob tau txhawj xeeb tias cov kev tsim kho uas lawv tau txais los ntawm thoob ntiaj teb tsis hloov pauv thiab hloov pauv raws li yav dhau los xav, thiab tsis ua haujlwm hauv lwm lub tebchaws, kab lis kev cai thiab kev vam meej. Vim tias muaj cov lus nug txog seb cov kev xav cuam tshuam txog cov teeb meem tseem ceeb ntawm kev puas siab puas ntsws (kev xav ntawm kev cuam tshuam, kev xav ntawm kev paub, kev xav ntawm tus kheej, psychopathology, kev ntxhov siab thiab kev nyuaj siab, thiab lwm yam) tuaj yeem tshwm sim lawv tus kheej sib txawv hauv lwm yam kev coj noj coj ua. Hla-kev puas siab puas ntsws yog rov mus xyuas lawv nrog cov txheej txheem tsim los ua kom haum rau kev sib txawv ntawm kab lis kev cai txhawm rau ua rau kev tshawb fawb txog kev puas siab puas ntsws ntau lub hom phiaj thiab universal.

Kev kawm hla kab lis kev cai yog nrov
Kev kawm hla kab lis kev cai yog nrov

Qhov txawv ntawm kab lis kev cai psychology

Txoj kev caipsychology txawv ntawm kab lis kev cai psychology, uas sib cav hais tias tib neeg tus cwj pwm yog cuam tshuam los ntawm kev coj noj coj ua sib txawv, uas txhais tau hais tias kev puas siab puas ntsws tshwm sim tsuas yog muab piv rau hauv cov ntsiab lus ntawm cov kab lis kev cai sib txawv thiab rau qhov tsawg heev. Hla-kev puas siab puas ntsws, ntawm qhov tsis sib xws, yog tsom rau kev tshawb nrhiav kev xav tau thoob ntiaj teb hauv kev coj cwj pwm thiab kev puas siab puas ntsws. Nws tau pom ntau dua li hom kev tshawb fawb txoj hauv kev es tsis yog ib qho kev sib cais ntawm kev puas siab puas ntsws.

Qhov txawv ntawm kev puas siab puas ntsws thoob ntiaj teb

Tsis tas li ntawd, kev xav txog kev xav txog kab lis kev cai tuaj yeem txawv los ntawm kev puas siab puas ntsws thoob ntiaj teb, uas nyob ib puag ncig thoob ntiaj teb nthuav dav ntawm kev puas siab puas ntsws raws li kev tshawb fawb, tshwj xeeb tshaj yog nyob rau xyoo tsis ntev los no. Txawm li cas los xij, kev sib raug zoo, kev coj noj coj ua thiab kev puas siab puas ntsws thoob ntiaj teb tau koom ua ke los ntawm ib qho kev txaus siab los nthuav cov kev tshawb fawb no mus rau qib ntawm kev qhuab qhia thoob ntiaj teb uas muaj peev xwm nkag siab txog kev puas siab puas ntsws tshwm sim ob qho tib si hauv tib neeg kab lis kev cai thiab hauv ntiaj teb cov ntsiab lus.

Kev Tshawb Fawb Kev Sib Tham Thawj zaug

Thawj qhov kev tshawb fawb hla kev coj noj coj ua tau ua los ntawm cov kws tshawb fawb xyoo pua 19th. Cov no suav nrog cov kws tshawb fawb xws li Edward Burnett Tylor thiab Lewis G. Morgan. Ib qho ntawm cov kev tshawb fawb hla kab lis kev cai tshaj plaws hauv keeb kwm kev puas siab ntsws yog txoj kev tshawb fawb los ntawm Edward Tylor, uas tau cuam tshuam txog qhov teeb meem hauv nruab nrab ntawm kev tshawb fawb hla kab lis kev cai - G alton. Nyob rau hauv xyoo tsis ntev los no, historians, thiab tshwj xeeb tshaj yog historians ntawm kev tshawb fawb, tau pib kawm lub mechanism thiab networks los ntawm cov kev txawj ntse, lub tswv yim, kev txawj ntse, cov cuab yeej, thiab cov phau ntawv tsiv mus nyob rau hauv cov haiv neeg, tsim.cov tswv yim tshiab thiab tshiab hais txog qhov kev txiav txim ntawm cov khoom hauv qhov xwm txheej. Kev tshawb fawb zoo li no tau ua rau lub pas dej kub ntawm cov piv txwv ntawm kev tshawb fawb hla kab lis kev cai.

Kawm kev sib pauv kev coj noj coj ua nyob rau sab hnub tuaj Mediterranean hauv 1560s-1660s, Avner Ben-Zaken xaus lus tias qhov kev sib pauv no tshwm sim ntawm thaj chaw huab cua huab cua, qhov chaw ntawm ib kab lis kev cai cuam tshuam nrog lwm tus, tsim kom muaj "kev sib koom ua ke" nyob rau hauv uas kev sib pauv coj qhov chaw nyob kaj siab lug. Los ntawm qhov chaw txhawb nqa, cov tswv yim, kev zoo nkauj canons, cov cuab yeej thiab cov kev coj ua txav mus rau cov chaw kev coj noj coj ua, yuam kom lawv rov ua dua tshiab thiab hloov kho lawv cov kev coj noj coj ua.

William Holes Rivers
William Holes Rivers

Kev Tshawb Fawb Kev Tshawb Fawb Txog Kev Tshawb Fawb

Qee qhov kev ua haujlwm thaum ntxov hauv anthropology thiab kev puas siab puas ntsws cuam tshuam rau kev nkag siab. Ntau tus neeg uas mob siab rau cov ncauj lus no txaus siab heev rau leej twg thawj zaug ua kev tshawb fawb txog kab lis kev cai ethnopsychological. Zoo, cia peb tig mus rau keeb kwm.

Nws tag nrho pib nrog nto moo British ntoj ke mus rau Torres Strait Islands (ze New Guinea) xyoo 1895. William Holes Rivers, tus kws tshawb fawb Askiv thiab kws tshawb fawb keeb kwm keeb kwm, tau txiav txim siab los sim qhov kev xav tias cov neeg sawv cev ntawm cov kab lis kev cai sib txawv hauv lawv lub zeem muag thiab kev xav. Cov kws tshawb fawb txoj kev kwv yees tau lees paub. Nws txoj hauj lwm nyob deb ntawm qhov tseeb (txawm hais tias cov hauj lwm tom ntej no qhia tias qhov sib txawv no yog qhov me me ntawm qhov zoo tshaj plaws), tab sis nws yog tus uas qhia txog kev txaus siab ntawm kev sib txawv ntawm kab lis kev cai rau kev kawm.

Kev dag ntxiasMuller-Lyer
Kev dag ntxiasMuller-Lyer

Tom qab ntawd, hauv cov kev tshawb fawb uas cuam tshuam ncaj qha rau kev txheeb ze, ntau tus kws paub txog kev noj qab haus huv tau sib cav tias cov neeg sawv cev ntawm cov kab lis kev cai nrog cov lus sib txawv, cov lus motley yuav pom cov xim txawv. Qhov tshwm sim no hu ua "linguistic relativism". Ua piv txwv, peb yuav txiav txim siab ua tib zoo sim ntawm Segal, Campbell, thiab Herskovitz (1966). Lawv tau kawm cov kev kawm los ntawm peb European thiab kaum plaub kab lis kev cai uas tsis yog-European, sim peb qhov kev xav txog qhov cuam tshuam ntawm ib puag ncig ntawm kev xaav ntawm ntau yam pom tshwm sim. Ib qho kev xav yog tias nyob hauv "lub ntiaj teb ntom ntom" - ib puag ncig rau cov neeg sab hnub poob uas muaj cov duab plaub, cov kab ncaj nraim, cov fab xwm fab xwm yeem - cuam tshuam rau kev cuam tshuam rau Müller-Lyer illusion thiab Sander parallelogram illusion.

Zander tus parallelogram
Zander tus parallelogram

Raws li cov txiaj ntsig ntawm cov kev tshawb fawb no, nws tau pom tias cov neeg nyob hauv qhov chaw "tsim" sai sai kawm los txhais oblique thiab mob lub kaum ntse ntse raws li offset lub kaum sab xis, nrog rau pom cov duab kos ob sab hauv cov ntsiab lus. ntawm lawv qhov tob. Qhov no yuav ua rau lawv pom ob daim duab nyob rau hauv Müller-Lier illusion ua ib yam khoom peb sab. Yog tias daim duab ntawm sab laug tau suav tias yog, hais tias, ntawm ntug ntawm lub thawv, qhov ntawd yuav yog tus thawj ntug, thiab daim duab ntawm sab xis yuav yog sab nraub qaum. Qhov no yuav txhais tau tias daim duab ntawm sab laug loj dua li peb pom. Cov teeb meem zoo sib xws tshwm sim nrog Sander cov lus piav qhia ntawm parallelogram.

Yuav ua li cas yog cov txiaj ntsig ntawm cov neeg nyob hauv ib puag ncig tsis muaj teeb meem uas cov duab plaub thiab cov kaum sab xis tsawg duafeem ntau? Piv txwv li, Zulus nyob hauv cov tsev pheeb suab thiab ploj lawv cov teb hauv lub voj voog. Thiab lawv yuav tsum tsis tshua muaj kev cuam tshuam rau cov illusions no, tab sis muaj kev cuam tshuam ntau dua rau lwm tus.

Cov neeg South African
Cov neeg South African

Perceptual relativism

Ntau tus kws tshawb fawb tau sib cav tias qhov peb pom lub ntiaj teb no yog nyob ntawm peb lub tswv yim (lossis peb cov lus) thiab kev ntseeg. Tus kws tshawb fawb Asmeskas Charles Sanders Peirce tau taw qhia tias kev nkag siab tiag tiag tsuas yog ib hom kev txhais lus lossis kev xav txog qhov tseeb, tias nws tsis tas yuav mus dhau qhov kev soj ntsuam ntawm lub neej kom nrhiav tau ntau txoj hauv kev los txhais kev xav.

Ruth Benedict sib cav tias "tsis muaj leej twg pom lub ntiaj teb nrog qhov muag tsis pom", thiab Edward Sapir tau hais tias "txawm tias qhov yooj yim ntawm kev nkag siab yog ntau dua nyob ntawm cov qauv kev sib raug zoo uas tau tsim rau hauv peb los ntawm cov lus tshaj li peb xav tau." Whorf echoes lawv: "Peb txheeb xyuas qhov xwm txheej raws cov kab uas tsim los ntawm peb hom lus … [Txhua yam yog txiav txim los ntawm] pawg thiab hom uas peb txawv ntawm lub ntiaj teb ntawm phenomena thiab uas peb tsis pom vim tias lawv yog nyob rau hauv pem hauv ntej. ntawm peb." Yog li, qhov kev nkag siab ntawm tib yam tshwm sim hauv ntau haiv neeg feem ntau yog vim muaj kev sib txawv ntawm kev hais lus thiab kab lis kev cai, thiab txhua txoj kev tshawb fawb txog kab lis kev cai ethnopsychological suav nrog txheeb xyuas qhov sib txawv no.

Kev Tshawb Fawb los ntawm Geert Hofstede

Dutch tus kws tshawb fawb txog kev puas siab puas ntsws Geert Hofstede tau hloov pauv qhov kev tshawb fawb txog kab lis kev caiIBM xyoo 1970s. Hofstede txoj kev xav ntawm kev coj noj coj ua tsis yog tsuas yog lub caij nplooj ntoo hlav rau ib qho ntawm cov kev tshawb fawb tseem ceeb tshaj plaws hauv kev xav txog kev xav, tab sis kuj yog cov khoom lag luam zoo uas tau pom nws txoj hauv kev rau kev tswj hwm thiab kev lag luam psychology phau ntawv. Nws txoj haujlwm thawj zaug tau qhia tias kev coj noj coj ua txawv ntawm plaub qhov loj: kev nkag siab ntawm lub hwj chim, kev zam tsis paub tseeb, txiv neej-femininity, thiab tus kheej-kev sib sau ua ke. Tom qab Suav Cultural Connection tau nthuav dav nws txoj kev tshawb fawb nrog cov ntaub ntawv suav hauv zos, nws ntxiv qhov thib tsib, kev taw qhia mus sij hawm ntev (keeb kwm hu ua Confucian Dynamism), uas tuaj yeem pom nyob rau hauv txhua haiv neeg tshwj tsis yog Suav. Qhov kev tshawb pom no los ntawm Hofstede tau dhau los ua qhov piv txwv nto moo tshaj plaws ntawm kev tshawb nrhiav kev sib txawv ntawm cov stereotypes. Txawm tias tom qab ntawd, tom qab ua haujlwm nrog Michael Minkov, siv cov ntaub ntawv los ntawm Kev Tshawb Fawb Ntiaj Teb Tus Nqi, nws ntxiv rau qhov thib rau - kev ua siab ntev thiab txwv tsis pub.

Gert Hofstede
Gert Hofstede

Kev thuam ntawm Hofstede

Txawm tias nws muaj koob meej, Hofstede txoj haujlwm tau raug nug los ntawm qee tus kws tshawb fawb txog kev puas siab puas ntsws. Piv txwv li, kev sib tham ntawm tus kheej thiab kev sib sau ua ke tau ua pov thawj muaj teeb meem hauv nws tus kheej, thiab Indian kws kho mob hlwb Sinha thiab Tripathi txawm hais tias muaj zog tus kheej nyiam thiab kev sib koom ua ke tuaj yeem koom ua ke hauv ib kab lis kev cai, hais txog lawv haiv neeg Is Nrias teb ua piv txwv.

Tshuaj Kho Mob Psychology

Ntawm cov hom kev tshawb fawb hla kab lis kev cai, tej zaum qhov tseem ceeb tshaj plaws yog kev hla kab lis kev caisoj ntsuam psychology. Cov kws kho kev puas siab puas ntsws hla kab lis kev cai (xws li Jefferson Fish) thiab cov kws paub txog kev puas siab puas ntsws (xws li Lawrence H. Gerstein, Roy Maudley, thiab Paul Pedersen) tau siv cov ntsiab cai ntawm kev xav txog kev puas siab puas ntsws rau kev puas siab puas ntsws thiab kev sab laj. Rau cov neeg uas xav nkag siab tias qhov twg yog qhov kev tshawb fawb sib txawv ntawm cov kab lis kev cai, cov khoom ntawm cov kws tshaj lij no yuav yog qhov tshwm sim tiag tiag.

Kev sib tham txog kab lis kev cai

Cov Ntsiab Cai rau Kev Sib Tham Sib Tham thiab Kev Kho Mob los ntawm Uwe P. Giehlen, Juris G. Dragoons, thiab Jefferson M. Fisch muaj ntau tshooj ntawm kev sib koom ua ke kev coj noj coj ua sib txawv hauv kev sab laj. Tsis tas li ntawd, phau ntawv sib cav hais tias ntau lub teb chaws tam sim no pib koom nrog cov txheej txheem hla kev coj noj coj ua rau hauv kev tawm tswv yim. Lub teb chaws muaj xws li Malaysia, Kuwait, Tuam Tshoj, Israel, Australia thiab Serbia.

Tsib yam qauv ntawm tus kheej

Ib qho piv txwv zoo ntawm kev tshawb fawb txog kab lis kev cai hauv kev puas siab puas ntsws yog sim siv tsib yam qauv ntawm tus cwj pwm rau tib neeg ntawm ntau haiv neeg. Puas muaj cov yam ntxwv uas txheeb xyuas los ntawm American psychologists kis ntawm cov neeg los ntawm ntau lub teb chaws? Vim tias qhov teeb meem no, cov kws tshawb fawb txog kev puas siab puas ntsws feem ntau xav paub tias yuav ua li cas los sib piv cov txiaj ntsig thoob plaws hauv kab lis kev cai. Txhawm rau tshawb nrhiav qhov teeb meem no, cov kev tshawb fawb lexical tau ua los ntsuas tus cwj pwm ntawm tus cwj pwm siv tus cwj pwm zoo los ntawm ntau hom lus. Nyob rau tib lub sijhawm, cov kev tshawb fawb no tau txiav txim siab tias cov yam ntxwv ntawm kev hloov pauv, kev pom zoo, thiab kev xav yuav luagib txwm tshwm sim tib yam ntawm txhua haiv neeg, tab sis neuroticism thiab qhib rau kev paub qee zaum nyuaj. Yog li ntawd, nws yog ib qho nyuaj rau txiav txim siab seb cov yam ntxwv no tsis muaj nyob rau hauv qee cov kab lis kev cai lossis seb cov npe sib txawv yuav tsum tau siv los ntsuas lawv. Txawm li cas los xij, ntau tus kws tshawb fawb ntseeg tias tus qauv tsib tus cwj pwm yog tus qauv thoob ntiaj teb uas tuaj yeem siv rau hauv kev tshawb fawb hla kab lis kev cai.

Qhov sib txawv ntawm kev noj qab nyob zoo

Lo lus "kev noj qab haus huv" feem ntau siv hauv txhua qhov kev tshawb fawb txog kev puas siab puas ntsws thiab muaj peb qhov tseem ceeb:

  1. Lub neej txaus siab (kev ntsuas kev paub ntawm lub neej tag nrho).
  2. Kev muaj kev xav zoo.
  3. Tsis muaj kev xav tsis zoo.

Nyob rau hauv ntau haiv neeg, tib neeg yuav muaj lub tswv yim polarized txog qib "zoo tagnrho" ntawm kev noj qab nyob zoo. Piv txwv li, raws li qee qhov kev tshawb fawb txog kab lis kev cai, cov neeg Brazilians ua qhov tseem ceeb ntawm kev muaj lub siab xav hauv lub neej, thaum rau Suav qhov kev xav tau no yog qhov kawg. Yog li ntawd, thaum muab piv cov kev xav ntawm kev noj qab nyob zoo nyob rau hauv cov haiv neeg, nws yog ib qho tseem ceeb uas yuav tau xav txog yuav ua li cas cov tib neeg nyob rau hauv tib kab lis kev cai muaj peev xwm ntsuam xyuas ntau yam ntawm subjective noj qab haus huv.

Cov tswv yim ntawm kev noj qab nyob zoo
Cov tswv yim ntawm kev noj qab nyob zoo

Lub neej txaus siab thoob plaws kab lis kev cai

Nws yog qhov nyuaj rau kev txheeb xyuas qhov ntsuas thoob ntiaj teb ntawm ntau npaum li cas qhov kev noj qab haus huv ntawm tib neeg hauv ntau lub zej zog hloov pauv thaum lub sijhawmib lub sij hawm. Ib lub ntsiab lus tseem ceeb yog cov neeg los ntawm ib tus kheej los yog lub teb chaws collectivist muaj cov tswv yim zoo txog kev noj qab haus huv. Qee cov kws tshawb fawb tau sau tseg tias cov tib neeg los ntawm kev coj noj coj ua ntawm tus kheej yog qhov nruab nrab, txaus siab rau lawv lub neej ntau dua li cov neeg los ntawm kev coj noj coj ua. Cov no thiab ntau qhov sib txawv tau dhau los ua qhov tseeb ua tsaug rau kev tshawb fawb hla kev coj noj coj ua hauv kev puas siab puas ntsws.

Pom zoo: